هنر میناکاری روی مس
هنر میناکاری روی مس (minakari on copper) از رشته های تخصصی و پرطرفدار استادکاران صنایع دستی اصفهان میباشد. با توجه به بازار وسیع و پرسلیقه ظروف میناکاری باعث شده تنوع و فعالیت در این حوزه رونق یابد.
در فرهنگ لغت معین چنین آمده است: مینا ماده ای است از لعاب شیشه ای حاجب ماوراء یا شفاشف که آن را روی کاشی و فلزات، برای نقش و نگار استفاده میبرند و ترکیبی است از لاجورد.
در لغت نامه دهخدا این چنین آمده است: مینا در لغت نوعی گل، لعاب دندان، نوعی پرنده، عمل لعاب مینا که بر نقره و غیره دهند.
در کل میتوان میناکاری را این گونه تعریف کرد: هنر آتش و خاک با رنگ های پخته را هنر میناکاری میگویند.
این هنر زیبا در زمان صفویه به اوج خود رسید و تا امروز به همان شیوه ادامه پیدا کرده است.
ظروف مینا یک ظرف فلزی میباشد که لعاب کاری شده است و پس از آن روی آن را با نقاشی های اسلیمی و یا به صورت پیچ و گره و گل کشیده میشود و سپس مجدد در کوره پخته میشود.
تاریخچه هنر میناکاری اصفهان
قدمت هنر میناکاری در ایران به 5000 سال قبل میرسد، زمانی که بعنوان هنر خاک و آتش شناخته میشده است.
بعضی از قدیمی ترین نمونه های میناکاری در ایران یک قطعه جواهر امپراتوری هخامنشی است که هم اکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری میشود.
در زمان سلجوقی این هنر شکوفا شد و بهترین نمونه های میناکاری به کشورهای دیگر صادر شد.
ابزار و مواد لازم میناکاری
برای انجام هنر میناکاری روی مس بهتر است ابتدا با ابزار مورد نیاز آن آشنا شوید.
از ابزار و مواد لازم برای میناکاری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ورقه ای از فلزات (طلا، نقره، مس، آهن و یا برنج)
هاون
ماده آبگینه ای مینا
چکش
سندان
گیره
اره کمانی
اره فلز بر
قیچی فلزبر
قلم مو
رنگ گیاهی، معدنی و یا فلزی
کوره
پنس و لحیم های متفاوت برای جوشکاری
دستگاه جوش
قلم موهای بسیار ریز
موادی برای چربی زدایی روی کار
اسید نیتریک و اسید سولفوریک
موادی برای از بین بردن اکسید روی کار
ذوقاب
مرحله اولیه ساخت ظرف مورد نظر مینا
1. برای آماده کردن مینا ابتدا ظروفی که میخواهند میناکاری کنند به شکل و اندازه مورد نظر توسط مسگر متخصص در می آید.
2. پس از این مرحله استاد میناکار به ظرف مورد نظر لعاب سفید رنگ میزند و معمولا 3 الی 4 بار لعاب داده میشود و در هر مرحله از لعاب به کوره میرود و حدود 700 درجه حرارت میبیند تا رنگ لعاب ثابت شود.
3. بعد از این مرحله روی آن را با رنگ های متفاوتی نقاشی میکنند. ظرف مورد نظر مجدد به کوره میرود و حدود 400 الی 500 درجه حرارت میبیند تا رنگ ها به صورت مطلوب در بیاید.
4. توضیح مختصری راجع به قلم: انتهای لوله ی خودکار را روی شعله میگیرند، مقداری که ذوب شد سر آن را سوزن فرو میکنند.
ظرافت سوزن به نظر شخص هنرمند و استادکار بستگی دارد. همچنین بعضی از قلم ها بوسیله چوب های کبابی یا چوبهایی که توسط اشخاص تراشیده میشود استفاده میشود.
مراحل طراحی ظروف میناکاری روی مس
5. رنگ آبی لاجوردی با میزان مساوی از صمع مخلوط میکنند و توسط قلم مو مرکز ظرف را رنگ آمیزی میکنند
6. توسط قلم موی دیگر اضافه های رنگ را تمیز میکنند.
7. دهانه پرگار را به اندازه 2.5 سانتیمتر باز میکنند. (البته ممکن است این اندازه برای ظرف های با اندازه های متفاوت تغییر کند). با استفاده از پرگار مرکز بشقاب را پیدا میکنند و سپس دایره را قسمت بندی میکنند.
8. با استفاده از قلم ظریفی، نقش مورد نظر را میکشند. نقش های انتخابی سنتی هستند و به ذوق هنرمند بستگی دارند. و بیشتر از طرح های اسلیمی استفاده میشود.
9. خطوط سفید بین طرح ها را با رنگ آبی فیروزه ای پر میکنند. (توجه کنید رنگ ها متضاد هستند : آبی فیروزه ای روی آبی لاجوردی و یا برعکس)
10. با قلم مخصوص دورگیری که بسیار ظریف هستند، مرزهای طرح های کشیده شده را دورگیری میکنند.
11. خط های نازک برای مشخص و جدا کردن طرح از زمینه میباشد. بنابراین خطوط در مرز طرح، رنگی کشیده میشود تا رنگ طرح اسلیمی در بین خطها قرار بگیرد.
12. با قلم مخصوص اطراف طرح را با نقش های گل و برگ پر میکنند.
13. توسط یک قلم موی تمیز رنگهای اضافی را از حاشیه طرح برمیدارند و با قلم مخصوص، خط های اصلی هر مرز را میکشند تا زمینه ی بشقاب مشخص شود.
14. با یک قلم ظریفتر دور طرح را خالی میکنند یا بعبارتی دورگیری میکنند. نقش های اضافه و ریز را میکشند.
و همه این کارها را مجدد ادامه میدهند تا کار کامل شود. در انتهای کار ظروف را به کوره میبرند و با درجه حرارت مشخص به آن گرما میدهند تا رنگ کار ثابت و درخشان شود.
درباره صنایع دستی نورمهرصنایع دستی نورمهر مجموعه ای است که دارای ۷۰ سال سابقه درخشان در تولید محصولات صنایع دستی میباشد. از ابتدای دهه ی ۴۰ با تغییر رویه خود شروع به تولید محصولات صنایع دستی مس و برنج کرد و با توجه به تقاضای مشتریان و هنر هنرمندان اصفهان از ابتدای دهه ی ۶۰ به فعالیت در حوزه تولید قاب و خاتم نمود. از سال ۱۳۹۰ تولید انبوه محصولات فیروزه کوبی در کنار محصولات خاتم کاری و تابلو قلمزنی و الماس تراش و تشعیر خود را به خود کفایی در عرصه هنر محصولات صنایع دستی اصفهان رساند . صنایع دستی نورمهر از ابتدای فعالیت خود تا کنون در میدان نقش جهان اصفهان مشغول به فعالیت می باشد .
|