هنر چرم دوزی
هنر چرم دوزی یکی ازشاخه های صنایع دستی ایران میباشد که تاریخچه بسیار طولانی در ایران دارد.
امروزه هنر چرم دوزی یکی از پرطرفدارترین هنرها جهت درآمدزایی به شمار میرود.
ایرانیان جزو اولین تولید کنندگان چرم در دنیا شناخته میشوند. و از سه هزار سال پیش به تولید چرم پرداخته اند. این تاریخ بسیار باارزش توسط باستان شناسان از روی آثار بجامانده از دوران قبل از میلاد مسیح تخمین زده شده است.
آثار بجامانده نشان میدهد از حدود 1500 سال قبل از میلاد مسیح ایرانیان از پوست برای تهیه لباس، کفش، زره، جنگ افزار و … استفاده میکردند.
تاریخچه چرم دوزی
تاریخچه این هنر به دوران ماقبل از تاریخ و باستان یا بعبارتی 400000 سال قبل میرسد. عصر سنگ یکی از طولانی ترین دوره های تاریخ بشر بوده است. زمانی که انسان اولیه بدنبال شکار برای غذا بود، متوجه شدند که نگهداشتن گوشت حیوانات کار بسیار دشواری است چرا که سریعامتعفن میشد و یا خشک میشد و انعطاف خود را از دست میداد.
انسان های اولیه دریافتند که پوست حیوانات میتواند برای محافظت گزینه مناسبی باشد. و این ایده را میتوان سرآغاز استفاده از چرم دانست.
یونانیان و رومیان در قرن هشتم چرم را با موارد دیگری ترکیب کرده و با آنها صندل، کیف دستی و سپر ساختند.
یکی از آثار قدیمی یک کفش چرمی است که متعلق به شهر تبریز است و قدمت آن به 5500 سال قبل از میلاد مسیح میرسد.
هنر چرم در تاریخ ایران همانطور که گفته شد قدمتی طولانی دارد.
بعد از حمله مغول تجارت چرم و پوست در ایران رونق فراوانی داشت و برخی از شهرها مانند تبریز و شیراز جزو شهرهای شناخته شده در این زمینه بوده اند.
در دوران امیرکبیر صادرات پوست و چرم از اکثر شهرهای ایران به روسیه و عثمانی و هند رونق داشته است.
همدان، تبریز و اصفهان در تولید و صادرات چرم سهم بسزایی داشتند.
اولین کارخانه چرم سازی ایران در سال 1308 شمسی در شهر تبریز تاسیس شد و بعد از آن در همدان، تهران و اصفهان نیز کارخانه های دیگری تاسیس شد.
در سال 1322 تعداد کارخانجات چرم سازی به 22 کارخانه رسید.
برای نخستین بار نیز برای دباغی انسان از طریق دود دادن پوست خام و استفاده از خاکستر سوختهای کشاورزی و روغن های خام حیوانی استفاده کرد.
انواع چرم
- حیوانی: این چرم از پوست حیوانات بدست می آید مانند گوسفند، گاو، بز، شترمرغ، مار و…
- گوسفندی: چرمی زیباست که قیمت آن مناسب است و دوام بالایی دارد.
- گاوی: یکی از بهترین انواع چرم میباشد که دوام و مقاومت بالایی دارد و در بسیاری موارد مانند دستکش ایمنی در کاربردهای شیمیایی و پوشش حرفه ای موتور سواران کاربرد بسیاری دارد.
- انسانی: یک شرکت در انگلیس وجود دارد که مطابق با قراردادی با افراد داوطلب از پوست آنها کمربند، کیف چرمی تولید میکند و با قیمت بسیار بالا و بصورت محدودی بفروش میرسد.
- گیاهی: با استفاده از تانن و سایر عناصریکه در پوستتنه و میوه بعضی درختان مانند درخت مازو میتوان یافت تهیه میشود.
این چرم بسیار انعطاف پذیر است و رنگ قهوه ای آن به میزان ترکیب شیمیایی و رنگ پوست بازمیگردد. این چرم در آب پایدار نیست و بی رنگ میشود بعد از خشک شدن نیز چروک میشود و انعطاف پذیری و نرمی آن کاهش می یابد. در آب گرم بیشتر چروک میشود. در تاریخ گاهی بعد از عمل سفت کردنش داخل اب گرم جهت ساخت زره ها و همچنین برای اتصال کتابها استفاده میشد. این چرم تنها نوعی است که میتوان در حکاکی و قالب گیری از آن استفاده کرد.
مراحل روش کار با چرم
تهیه الگو: ابتدا لازم است که الگویی که مدنظر دارید را بکشید. و یا از الگوهای اماده داخل اینترنت استفاده کنید.
انتقال الگو روی چرم: از خودکار ژله ای برای کشیدن الگو روی چرم استفاده میشود و میتوانید در صورت اشتباه با کرپ آن را پاک کنید.
برش چرم: تکه های کوچک را با قیچی برش دهید و تکه های بزرگتر را با دقت با کاتر برش دهید. جهت برش با کاتر میتوانید از تخته برش استفاده کنید.
سمبه زدن: اینکار به دقت بالایی نیاز دارد و پیشنهادمیشود حتما از خط کش علامت زن استفاده کنید. نقاط رو علامت گذاری کرده و سپس با سمبه سوراخ کنید.
دوخت: نوع دوخت به سلیقه شما بستگی دارد. طبق الگو شروع به دوختن اجزا به یکدیگر کنید.
وسایل موردنیاز چرم دوزی
سمبه، مشته، تخته، کاغذ الگو، سمبه انبری،بشکاف، نخ ابریشمی، تریشه مصنوعی، تریشه طبیعی، کرپ (پاک کن چرم)،قلمو چسب، گزن، کاتر، دستگاه دکمه زنی، خط کش تی یا رول، سوزن، نخ های موم زده ونخ نایلونی، آستری و ….
روش نگهداری چرم
مواردی در نگهداری چرم وجود دارد که برای نگهداری طولانی آن باید به آن توجه داشته باشید.
1. چرم را از برخورد با هر شیء تیز محافظت کنید چرا که اگر خراشی روی آن بیفتد دیگر ترمیم نمیشود
2. لکه خودکار از روی چرم پاک نمیشود و اثر آن ماندگار می ماند.
3. عطر ، اسپری و ادکلن را مستقیما روی لباسهای چرم، جیر و نبوک نباید زد.
4. به هیچ عنوان براش شست و شو لباس چرم را داخل ماشین لباسشویی نندازید، چرا که پودر لباسشویی و آب چرم را خراب میکنند.
کاربرد چرم دوزی
چرم دوزی مانند هنرهای دیگر کاربرد فراوانی دارد. از چرم گاو که ضخامت بیشتری دارد جهت ساخت چمدان، کیف سامسونت و کفش های زمستانی استفاده میشود. و چرم هایی مانند چرم بز که ضخامت کمتری دارند جهت ساخت کیف، کیف پول، کفش مردانه و زنانه، رویه مبل، پادری، تابلو، لباس، کلاه، دستکش و … استفاده میشود.
درباره صنایع دستی نورمهرصنایع دستی نورمهر مجموعه ای است که دارای ۷۰ سال سابقه درخشان در تولید محصولات صنایع دستی میباشد. از ابتدای دهه ی ۴۰ با تغییر رویه خود شروع به تولید محصولات صنایع دستی مس و برنج کرد. و با توجه به تقاضای مشتریان و هنر هنرمندان اصفهان از ابتدای دهه ی ۶۰ به فعالیت در حوزه تولید قاب و خاتم نمود. از سال ۱۳۹۰ تولید انبوه محصولات فیروزه کوبی در کنار محصولات خاتم کاری و تابلو قلمزنی و الماس تراش و تشعیر خود را به خود کفایی در عرصه هنر محصولات صنایع دستی اصفهان رساند . صنایع دستی نورمهر از ابتدای فعالیت خود تا کنون در میدان نقش جهان اصفهان مشغول به فعالیت می باشد .
|